जगन्नाथ मंदिर, पुरी, इतिहास
जगन्नाथ मंदिर हा एक प्रतिष्ठित हिंदू मंदीर आहे जो ओडिशा राज्यातील पुरी शहरात स्थित आहे. या मंदिराचे ऐतिहासिक महत्त्व अत्यंत मोठे आहे आणि हे जगातील सर्वात प्रमुख तीर्थक्षेत्रांपैकी एक मानले जाते.
या मंदिराचे स्थापत्य १२ व्या शतकात झाला असल्याचा उल्लेख आहे, आणि हे विष्णूचे एक रूप "जगन्नाथ" समर्पित आहे. जगन्नाथ म्हणजे "जगाचे नाथ" किंवा "विश्वाचा स्वामी" असा अर्थ आहे. मंदिर परिसरामध्ये जगन्नाथ, बलभद्र आणि सुभद्राच्या तीन मूळ देवतांचा स्थापना करण्यात आलेली आहे.
जगन्नाथ मंदिराच्या प्रमुख आकर्षणांपैकी एक म्हणजे रथ यात्रा, जी प्रत्येक वर्षी भव्य संख्येने भक्तांची उपस्थिती घेतात. या काळात, भक्त भगवान जगन्नाथ, बलभद्र आणि सुभद्रा यांच्या रथावरून यात्रेत सहभागी होतात.
इतिहास अनुसार, जगन्नाथ मंदिराच्या स्थापनेसाठी अनेक किंवंतुकी आहेत, आणि आद्य भक्त नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या संत कवि जयदेव यांच्या काव्यात याचा उल्लेख आहे. मूळत: मंदिराची रचना आणि त्याभोवतीचा परिसर अनेक महत्त्वाच्या ऐतिहासिक घटनांचा साक्षीदार आहे.
आज जरी मंदिर धार्मिक ठिकाण असले तरी, हे एक महत्त्वाचे सांस्कृतिक केंद्र देखील आहे, जे साहित्यात, नृत्यात, संगीतासारख्या विविध कला प्रकारात योगदान देते. जगन्नाथ मंदिराचे लांब इतिहास, धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व, तसेच त्याच्या वास्तुकलेची वैभवामुळे हे जागतिक प्रेरणास्थान बनले आहे.
Arti Godara
24 May 2024